عبدالناصر، رئیس‌جمهوری که تاریخ نمی‌دانست!
یکی از اقدامات عجیب جمال عبدالناصر، جعل نام خلیج ع.ر.ب.ی به جای نام تاریخی خلیج فارس بود که با استقبال شیوخ حجاز مواجه شد. اقدامی که بعدها با نفوذ نفتی عربستان و حاشیه‌نشین‌های خلیج فارس، در افکار عمومی اعراب جا افتاد و کار را برای ما دشوار کرد.
سجاد تبریزی خبرنگار اطلاعات نوشت: کتاب درسی تاریخ چاپ قاهره به تاریخ 1955 برای ما می‌تواند مرجع خوبی باشد که نادرستی یک جعل بزرگ را به اثبات برسانیم. این سال، همزمان با دومین سال ریاست‌جمهوری «جمال عبدالناصر» در مصر بود؛ کشوری سراسر شور و غلیان احساسات در درگیری نزدیک با رژیم اشغالگر اسرائیل.
راهبرد عبدالناصر برای غلبه بر بلبشوی داخلی و نیز تهییج احساسات عربی علیه اسرائیل، تکیه بر پان‌عربیسم بود. او این کار را نه فقط در مرزهای مصر، که در دنیای عرب به‌خوبی پیش برد، گرچه در نهایت نتوانست به شعار آزادی فلسطین تحقق ببخشد، ولی دست کم شبه‌جزیره سینا را آزاد کرد و از خود چهره‌ای تاریخی برای مصری‌ها ساخت. او شبه‌جزیره سینا را به باد داد و بعدها انور سادات با پذیرش عهدنامه کمپ‌دیوید آنجا را پس گرفت.
در این میان، یکی از اقدامات عجیب او، جعل نام خلیج ع.ر.ب.ی به جای نام تاریخی خلیج فارس بود که با استقبال شیوخ حجاز مواجه شد. اقدامی که بعدها با نفوذ نفتی عربستان و حاشیه‌نشین‌های خلیج فارس، در افکار عمومی اعراب جا افتاد و کار را برای ما دشوار کرد.
حالا کتاب تاریخ درسی چاپ قاهره، درست زمانی که او دومین سال ریاست‌جمهوری خود را می‌گذارند، به‌خوبی نشان می‌دهد، حتی در مدارس و دانشگاه‌های مصر نیز تا کی، نام «خلیج فارس» به کار می‌رفت.
یک سند مهم تاریخی در کتابخانه شخصی
مهندس خسرو رودانی، متولد آبادان و بزرگ‌شده شیراز به طور تصادفی متوجه کتابی در کتابخانه پدری خود می‌شود که می‌تواند یک سند تاریخی باشد. وی توضیح می‌دهد: این کتاب مربوط به سال 1955 میلادی است. پدرم کتابخانه‌ای با بیش از دوهزار جلد کتاب داشت. روزگاری برای کار به کویت رفته بود و آنجا در تأسیسات نفتی با شرکت‌های خارجی کار می‌کرد. احتمالاً این کتاب از کویت به کتابخانه وی اضافه شده است.
مهندس رودانی می‌افزاید: یک روز به این کتاب مراجعه کردیم و متوجه شدیم کتاب جالبی است. نویسنده آن دکتر محمد مصطفی زیاده رئیس وقت بخش تاریخ و ادبیات دانشگاه قاهره است و باید گفت که این دانشگاه بزرگترین مرجع علمی کشورهای عربی محسوب می‌شود، موضوع کتاب تاریخ اعراب بود.
وی ادامه می‌دهد: در این کتاب تاریخ مصر و اعراب توضیح داده می‌شود، از قبل از اسلام تا دوره‌های اسلامی. این کتاب فصول مختلف دارد و متنی علمی در مورد تاریخ منطقه است. حتی در مورد شهادت حضرت علی(ع)، خوارج و امثالهم نیز بخش‌هایی دارد.
نقشه‌های ماندگار
در این کتاب تغییرات هر دوره تاریخی با نقشه توضیح داده شده است. مهندس رودانی در این باره می‌گوید: در نقشه‌های مختلف این کتاب، از جمله نقشه فتوحات، بارها به «الخلیج الفارسی» اشاره شده است.
البته این فقط روی نقشه نیست و در متن هم از عنوان خلیج فارس استفاده شده است. این کتابی است که در مصر در دوره دبیرستان تدریس می‌شد و به صورت مستند تاریخ منطقه را توضیح می‌دهد. از این بابت این کتاب یک منبع تاریخی و علمی است، منبعی بسیار قابل اتکا.
این فعال اجتماعی می‌افزاید: آن سال یادم می‌آید با چند مرکز تماس گرفتم و گفتم این کتاب یک اثر تاریخی است که می‌توان از آن استفاده کرد؛ ولی کسی سراغش را نگرفت و کتاب در خانه ما ماندگار شد!
هویت ملی اجزای مختلفی دارد
تلاش همه ما برای جلوگیری از انتشار و بسط نام جعلی خلیج فارس، تلاشی برای استحکام هویت است. مهندس رودانی در این باره می‌گوید: باید بدانیم «هویت ملی» یک مجموعه اجزا دارد که همه آنها مهم هستند. فقط نام خلیج فارس مطرح نیست، هویت ملی اجزای فرهنگی دارد که همه آنها مهم هستند. اگر سال 1359 مردم همه هجوم آوردند به جبهه‌ها تا از کشور دفاع کنند، به دلیل استحکام هویت ملی بود.
هر چیزی را که مربوط به هویت ملی باشد، باید به بهترین شکل پاس بداریم. چون صدها سال، هزاران سال برای رسیدن به این هویت زحمت کشیده شده و خون‌ها ریخته شده است. هویت شامل همه چیز می‌شود: مذهب، مرزها، فرهنگ و زبان؛ همه اینها هویت ما را شکل می‌دهند.
وی می‌افزاید: باید همان طور که از مرزهایمان دفاع می‌کنیم، از این نام دفاع کنیم، از تاریخ‌مان، از فرهنگ‌مان دفاع کنیم.
روابط صحیح با دنیا
برای اینکه از مرزهای خود پاسداری کنیم، لازم است رابطه‌مان با پیرامون صحیح باشد. مهندس رودانی توضیح می‌دهد: در تاریخ اتفاقات مقطعی پیش می‌آید و از بین می‌رود. ممکن است چند صباحی هم دوام داشته باشد، ولی در نهایت از بین می‌رود. این شامل اتفاقاتی می‌شود که در مسیر درست تاریخ حرکت نکند.
در مقاطع مختلف جنبش‌هایی به وجود می‌آید، ولی پایدار نیست. در زمان جمال عبدالناصر، جنبش و شوری در مصر و کشورهای عربی به نام جنبش پان‌عربیسم به وجود آمد که شامل خیلی چیزها می‌شد، در بسیاری از موارد هم شکست خورد، مثلا در ارتباط با اسرائیل موفق نبود. همان شور و حرکت نام جعلی درباره خلیج فارس را ایجاد کرد، ولی این یک شور و جرقه بود، ماندگار نبود. می‌توانست از میان برود.
وی می‌افزاید: ما باید با انتخاب مسیرهای صحیح و بین‌المللی، ارتباط با مجامع علمی و فرهنگی را اصلاح کنیم. باید توجه کنیم که ما در اکثر مجامع علمی بین‌المللی، ایرانی‌های بسیار ارزشمندی داریم که همه انگیزه و شور ملی دارند و از هویت خود دفاع می‌کنند. این ظرفیت و توانایی را داریم و باید از آن استفاده کنیم و برای به دست آوردن جایگاه شایسته باید بکوشیم.
رودانی ادامه می‌دهد: بدخواهان جایگاه ما را خُرده خُرده نابود می‌کنند. اگر دشمنی بخواهد به ما لطمه بزند، اول به سراغ هویت ملی ما می‌آید. ما کشوری هستیم که زمینه‌های مختلفی برای بالیدن داریم؛ تاریخ و فرهنگ‌مان بسیار جای افتخار دارد. همین رنگارنگ بودن اقوام و مذاهب، همه اینها چیزهایی است که می‌توانیم به آن بیالیم و به آنها افتخار کنیم. خلیج فارس جزوی از این هویت ملی است که باید هماهنگ با اجزای دیگر پاس بداریم.
احترام به قواعد
برای به دست آوردن احترام بین‌المللی باید به دنیا احترام بگذاریم. رودانی با اشاره به این موضوع می‌افزاید: من معتقدم احترام به قوانین بین‌المللی، قوانین موجود، تاریخ و مرزها و فرهنگ هر کشور موضوعی پذیرفته‌شده است. خلیج فارس چند هزاره خلیج فارس بوده و باید بماند. همان طور که ما باید به قواعد و قوانین مرزهای کشورهای دیگر احترام بگذاریم که می‌گذاریم، دیگران نیز باید به سرزمینی که نامش مربوط به ما بوده احترام بگذارند.
مثلا فرض کنید ما روی دریای عمان اسم دیگری بگذاریم و با نفوذمان آن را جا بیندازیم، چنین اتفاقی پذیرفته‌شده نیست. همان طور که ما احترام می‌گذاریم، آنها هم باید بگذارند؛ اما قبل از هر چیز سیاست‌های ما بسیار مهم است. باید بدانیم موارد این‌چنینی ریشه در تاریخ دارد و نمی‌توان آن را جابجا کرد. بسیاری از موضوعات مرتبط با هویت، در خون مردم جاری است و بسیاری از قواعدی را که تاریخی است، نمی‌توان جابجا کرد، چه در داخل و چه در خارج.
وی در پایان گفتگو تأکید می‌کند: «مناقشات» همیشه با «مناسبات» رابطه مستقیم دارد. مناقشات گذرا هستند، اما یک رشته موضوعات تاریخی هستند که می‌مانند. ما حق نداریم در مناقشات به اجزای تاریخ دست‌اندازی کنیم و لازمه‌اش این است که مناسبات‌مان با دیگران خوب و متعادل باشد تا دچار تنش و مناقشه نشویم.
این موضوع واجبی است به‌ویژه در مورد همسایگان. طرفین باید به یکدیگر احترام بگذارند و در غیر این صورت، مناقشه شکل می‌گیرد و کسانی سود می‌برند که منفعت هیچ‌کدام از طرفین مناقشه برایشان مهم نیست. به اعتقاد من، ما همسایگانی داریم که می‌توانیم با آنها در وضعیتی بسیار عادلانه و با احترام به سر ببریم و مناسبات خوبی داشته باشیم.
